Της συντάκτριάς μας Μαρίας Μαράκη

Αν κάτι μου έχει λείψει πολύ από τότε που μπήκε στη ζωή μας ο κορωνοϊός, αυτό είναι τα ταξίδια. Όχι μόνο με την έννοια της μετακίνησης σ’ έναν προορισμό , αλλά όλο αυτό που επικρατεί πριν, με την προετοιμασία βαλίτσας, τον ενθουσιασμό, την αντίστροφη μέτρηση και κυρίως αυτό που γυρνάς μετά από ένα ταξίδι, διαφορετικός, γεμάτος εμπειρίες. Μέχρι να επιστρέψουμε στην κανονικότητα, αναλαμβάνω να σε πάω εγώ ένα, στη Σαντορίνη μου, στον τόπο καταγωγής μου,  τι λες, έρχεσαι;

Η Σαντορίνη ή Θήρα βρίσκεται νότια των Κυκλάδων και μαζί με τη Θηρασιά και το Ασπρονήσι αποτελούν τα απομεινάρια του νησιού Στρογγύλη (παλαιότερη ονομασία της Σαντορίνης). Ηφαιστειογενές νησί, δημιούργημα της λάβας του, με τελευταία ηφαιστειακή δραστηριότητα το έτος 1950. Τμήματα του ηφαιστείου είναι το Κολούμπο (υποθαλάσσιο ενεργό ηφαίστειο), η Νέα Καμένη, η Παλαιά Καμένη και τα Χριστιανά. Πρωτεύουσα της έχει τα Φηρά και είναι αναμφισβήτητα ένας από τους διασημότερους ταξιδιωτικούς προορισμούς του κόσμου.

Το κλίμα της είναι ιδιόμορφο, χωρίς συχνές βροχοπτώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με ήπιο χειμώνα και δροσερό καλοκαίρι. Δυνατοί άνεμοι, τα λεγόμενα «μελτέμια» πρωταγωνιστούν τους καλοκαιρινούς μήνες, τόσο στη Σαντορίνη, όσο και στο υπόλοιπο κεντρικό και νότιο Αιγαίο, γι’ αυτό ζακέτα να πάρεις.

Μοναδικά τοπικά προϊόντα

Το ηφαιστειογενές της έδαφος, σε συνδυασμό με την απουσία βροχοπτώσεων η οποία ευτυχώς αναπληρώνεται με την υγρασία, το καθιστά αρκετά γόνιμο, χωρίς όμως μεγάλες παραγωγές. Ευλογημένος τόπος θα έλεγε κανείς. Λευκή μελιτζάνα, χλωρό τυρί, κάπαρη, άνυδρα ντοματάκια και φάβα, πρέπει σίγουρα να τα δοκιμάσεις ή αν θες μπορείς και να τ’ αγοράσεις από ντόπιους καλλιεργητές. Τα περισσότερα εστιατόρια και ταβέρνες μαγειρεύουν μ’ αυτά, είναι υψηλής ποιότητας προϊόντα και τόσο διαφορετικά σε γεύση από οπουδήποτε αλλού. Μην παραλείψεις να δοκιμάσεις ντοματοκεφτέδες, φάβα και σαντορινιά σαλάτα  που θα τα βρεις σε κάθε μαγαζί, ταβερνάκι ή εστιατόριο υψηλής γαστρονομίας . Επιλογές πάντως υπάρχουν πολλές, για όλες τις τσέπες, γι’ αυτό πρέπει να αποφασίσεις τι ακριβώς θες, να ψάξεις αρκετά και αμέσως μετά να κάνεις κράτηση. Εννοείται κράτηση.

Σε περίπτωση που θες ν’ αγοράσεις φάβα πρόσεχε από ποιον θα πάρεις. Αν θες να είσαι σίγουρος μπορείς ν’ αγοράσεις συσκευασμένο πιστοποιημένο προϊόν, εννοείται σε μεγαλύτερη τιμή με αναγραφόμενες όλες τις λεπτομέρειες, μιας και η φάβα Σαντορίνης έχει γίνει προϊόν ΠΟΠ (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης). Συσκευασμένη θα τη συναντήσεις σε δύο επιλογές 400γρ. και 3κιλών. Αν σταθείς τυχερός θα την βρεις μαγειρεμένη σε κάποιο πανηγύρι και αν σταθείς ακόμα τυχερότερος μπορεί να τη φας απ’ τον καλύτερο μάγειρα, Ξαγοράρη Λευτέρη ή για τους φίλους του «Ξέφτερας», ή για μένα παππούς μου. ΠΟΠ επίσης είναι και το ντοματάκι Σαντορίνης και μπορείς να το βρεις και αυτό σε διάφορες μορφές, σε πελτέ μονής, διπλής συμπύκνωσης (οι ντόπιοι τον ονομάζουν μπελτέ), τριπλής συμπύκνωσης, ολόκληρα ντοματάκια κ.α. Η παραγωγή της άνυδρης ντομάτας, ο “μπελτές” και τα υπόλοιπα, βγαίνουν σε μικρές ποσότητες, γι’ αυτό και εξαντλούνται πολύ γρήγορα κάθε φορά.

Αμπελώνας και Κρασί

Η Σαντορίνη είναι διεθνώς αναγνωρισμένη για τον αμπελώνα και τα μοναδικά κρασιά της. Το οικοσύστημα με το ιδιαίτερο κλίμα, το ηφαιστειογενές και πορώδες έδαφος της, οι ισχυροί άνεμοι, η απουσία νερού καθώς και ο καυτός ήλιος το καλοκαίρι, οδήγησαν τους αμπελοκαλλιεργητές σ’ έναν μοναδικό τρόπο κλαδέματος, γνωστός ως “κουλούρα”.  Κλαδεύουν και μορφοποιούν δηλαδή τα κλαδιά του αμπελιού, δημιουργώντας ένα «στεφάνι» ή «καλάθι» χαμηλά στο έδαφος, προστατεύοντας έτσι τα σταφύλια. Η κουλούρα επίσης, γλίτωσε το αμπέλι από φυλλοξήρα, ο μοναδικός αμπελώνας στον κόσμο που κατάφερε έτσι να αποκτήσει μια ιστορική συνέχεια στο χρόνο. Γι’ αυτό και θεωρείται απ’ τους αρχαιότερους του κόσμου με ηλικία πάνω από 3.500 χρόνια. Καλύπτει έκταση περίπου 12.000 στρεμμάτων και θα τον δεις παντού στο νησί, να αντιστέκεται πεισματικά στην οικοδομική ανάπτυξη της Σαντορίνης. Αξίζει ν’ αναφερθεί ότι η αμπελοοινική  παράδοση και κληρονομιά της Σαντορίνης βρίσκεται στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας από το 2018.

Ο μοναδικός αυτός αμπελώνας, καταφέρνει να διασώσει έναν μεγάλο αριθμό εγχώριων και γηγενών ποικιλιών, περίπου 25 στον αριθμό. Οι βασικές ποικιλίες σταφυλιών είναι το Ασύρτικο (περίπου το 80% της παραγωγής), το Αθήρι και το Αηδάνι από τα λευκά και το Μαυροτάγανο, το Βουδόματο και η Μαντηλαριά απ’ τα κόκκινα. Οι καλλιεργητές, πουλάνε το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής σε οινοπαραγωγούς, ενώ το υπόλοιπο το κρατάνε για οικογενειακή κατανάλωση. Ο τρύγος ή αλλιώς η “Βεντέμα” στη σαντορινιά διάλεκτο, γίνεται χειρωνακτικά, ξεκινάει τους καλοκαιρινούς μήνες (συνήθως Αύγουστο) και ήταν κάποτε μια πραγματική γιορτή για όλο το νησί. Αν βρεθείς εδώ εκείνες τις μέρες, μη χάσεις με τίποτα την αναπαράσταση της Βεντέμας που κάνει το συνεταιριστικό οινοποιείο Santo Wines.

Με πάνω από δέκα επισκέψιμα οινοποιεία στο νησί (χτίζονται και άλλα) και ένα μουσείο οίνου (Μουσείο Οίνου Κουτσογιαννόπουλος), δε γίνεται να παραλείψεις να επισκεφτείς όσα περισσότερα μπορείς για γευσιγνωσία και ξενάγηση.  Όλα είναι ιδιωτικά, με μεγάλη ιστορία και σπουδαίες ετικέτες, εκτός από ένα, το μεγαλύτερο, που είναι συνεταιριστικό οινοποιείο (Santo Wines). Το τελευταίο είναι αναγκαστικός αγροτικός συνεταιρισμός και έχει μέλη του όλους τους αγρότες, περίπου 1.000 στον αριθμό.  Έχει δημιουργήσει τράπεζα γονιδιακού υλικού των γηγενών ποικιλιών για τη διάσωση και την ανάδειξή τους και διαχειρίζεται με επιτυχία δύο ΠΟΠ προϊόντα εκτός κρασιού, τη φάβα και τη ντομάτα. Όλα μαζί τα οινοποιεία χαράζουν στρατηγικές καλλιεργειών και διατήρησης του σαντορινιού αμπελώνα.

Τα κρασιά που παράγονται είναι με έντονα αρώματα και υψηλούς αλκοολικούς βαθμούς. Για την αγορά κρασιού ζήτα την γνώμη των ειδικών. Σου προτείνω σίγουρα Ασύρτικο (100% Ασύρτικο- ξηρός οίνος), Νυχτέρι (λευκός ξηρός οίνος) και Βινσάντο (Λευκός γλυκός οίνος από λιαστά σταφύλια με βάση το Ασύρτικο).

Η ιστορία του Σαντορινιού αμπελώνα είναι μεγάλη και ίσως επιστρέψω με άλλο άρθρο για περαιτέρω πληροφορίες.

Αρχαιολογικοί Χώροι και μουσεία

Η Σαντορίνη είναι πλούσια σε ιστορία με μνημεία τεράστιας σημασίας και οι επιλογές που έχεις είναι πολλές. Θα ταξιδέψεις σε άλλη εποχή και θα εντυπωσιαστείς με τις ανασκαφές, τα προϊστορικά απολιθώματα, τα αρχαιολογικά ευρήματα. Η ιστορία στο νησί Στρογγύλη ξεκινάει γύρω στα 3.000 π.Χ. και οι ανασκαφές του συνεχίζονται μέχρι και σήμερα σε αρκετά σημεία. Αν είχα να διαλέξω τέσσερα αυτά θα ήταν τα εξής: Αρχαιολογικός Χώρος Ακρωτηρίου, Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας, Αρχαιολογικός χώρος Αρχαίας Θήρας και Μουσείο Προϊστορικής Θήρας. Καλό θα είναι πριν επισκεφθείς οποιονδήποτε χώρο ή αρχαιολογικό μουσείο να τηλεφωνήσεις για τυχόν αλλαγές στο ωράριο.