Ας υποδεχθούμε επιτέλους το κλίμα των γιορτών

της Σταματία Καλλιβωκά

Πλησιάζοντας στο τέλος κάθε χρόνου, το «κλίμα των Χριστουγέννων» εισέρχεται για τα καλά στην καθημερινότητα πολλών ανθρώπων, στην Ελλάδα και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Άλλες φορές εμφανίζεται ως βίωμα (οικογενειακές στιγμές, ζεστασιά, μουσική κτλ.), άλλες έχει περισσότερο υλική υπόσταση (πλαστικοποιημένα δέντρα, στολίδια αμφιβόλου ποιότητας, λαμπιόνια, περιτυλίγματα, συσκευασίες κα).
Τί είναι τελικά τα Χριστούγεννα;
Για κάποιους είναι μια ευκαιρία να βιώσουν τις παραδόσεις ανά περιοχή, να εκφράσουν την πίστη τους και να γιορτάσουν τη γέννηση του Χριστού (εάν είναι χριστιανοί).
Για άλλους αυτή η περίοδος του έτους είναι μια αφορμή για να συναντήσουν αγαπημένα πρόσωπα, να ξεκουραστούν και να ανταλλάξουν δώρα, εάν έχουν αυτή τη δυνατότητα.
Τέλος, για ορισμένους είναι μια περίοδος να πουλήσουν, να αγοράσουν, να απολαύσουν γιορτινά εδέσματα.
Όλοι πάντως κάνουν στο τέλος του χρόνου το δικό τους απολογισμό, προκειμένου η υποδοχή της νέας χρονιάς να γίνει υπό συνθήκες ηρεμίας, συνειδητοποίησης και ενδεχόμενης αλλαγής.
Δεν είναι λίγες οι φορές που συναντάμε σελίδες με στόχους για το νέο έτος, ή σημειωματάρια με λίστες ανεκπλήρωτων επιθυμιών.
Ένα ερώτημα που συχνά καταγράφεται στις σελίδες αυτές σχετίζεται με το ποια ήταν (και ποια θα είναι) τα πλεονεκτήματα που αποκομίσαμε από τη χρονιά αυτή
– σε προσωπικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο.

Και ενώ τον προβληματισμό για τις ατομικές του επιδιώξεις τον κρατά ο καθένας για τον εαυτό του, τους οικείους του και το σημειωματάριό του, ο κοινωνικός προβληματισμός εξακολουθεί να είναι διάχυτος –όχι τόσο περί ανάλυσης των πλεονεκτημάτων, όσο των μειονεκτημάτων της εκάστοτε κοινωνικής συμπεριφοράς.
Το φάσμα είναι ευρύ, μα, αν με αφορμή το «κλίμα των Χριστουγέννων» ξεκινούσαμε να εξετάζουμε τις συμπεριφορές μας κατά τις γιορτινές μέρες, θα εντοπίζαμε που έγκειται η ανάγκη για αλλαγή.
Φυσικά και ο καθένας βιώνει τις γιορτές όπως προτιμά. Δίνει δώρα, παίρνει δώρα, φτιάχνει μελομακάρονα και κουραμπιέδες, λέει τα κάλαντα…
…πετάει τα σκουπίδια, προβαίνει σε υπέρ –κατανάλωση, ξεχνάει γιατί τα Χριστούγεννα λέγονται έτσι.
Έχει επιβεβαιωθεί από σχετικές έρευνες πως το πλαστικό βλάπτει τον πλανήτη (80% των απορριμμάτων στη θάλασσα είναι πλαστικά – ποτήρια του καφέ take-away για παράδειγμα) –αυτό από το οποίο είναι φτιαγμένες οι εντυπωσιακές συσκευασίες, η αυξημένη κατανάλωση φαγητού και αλκοόλ επηρεάζουν αρνητικά την υγεία (αυξημένα επίπεδα «κακής» χοληστερίνης) και 300.400 δέντρα θυσιάζονται ετησίως στη Βρετανία για κάρτες και χαρτί περιτυλίγματος.
Ταυτοχρόνως, οι βιτρίνες της εορταστικής αγοράς γεμίζουν με κάθε λογής πλαστικό παιχνίδι, κάτω από τα στολισμένα έλατα φυλάσσονται κουτιά, σακούλες και περιτυλίγματα τα τραπέζια γεμίζουν με περίσσειες πιατέλες και το μέτρο κάπου χάνεται.
Σύμφωνα με ηλικιωμένους ανθρώπους (που έζησαν όπως λένε και οι ίδιοι τις παλιότερες εποχές), «ο λόγος που τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα ήταν για να ανακοινώσουν σε όλο το χωριό (ή σε όλη την πόλη) πως έρχονται τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά, τα Φώτα. Ως ένδειξη ευγνωμοσύνης, εκείνοι με τη σειρά τους τους έδιναν ως κέρασμα ένα γλυκό σπιτικό». Σήμερα, αν δεν δώσεις 2 ευρώ θεωρείσαι άδικος.
Έχει επικρατήσει η συνήθεια τα γράμματα προς τον Άγιο Βασίλη να περιλαμβάνουν ευχές για την απόκτηση παιχνιδιών. Και ενώ ένα μειδίαμα στολίζει τα χείλη των γονέων όταν βλέπουν πως το παιδί τους ζήτησε από τον Άγιο ένα νέο αυτοκινητάκι για φέτος, δεν συζητούν μαζί του για τη σημασία που έχει μια ευχή, και για την μη απαραίτητη υλική της υπόσταση. Μια ιδέα θα ήταν επίσης να συζητήσουν για την ευγένεια κατά τη δημιουργία του αιτήματος στον Άγιο, ή ακόμα και για την ενσυναίσθηση (αν για παράδειγμα ρωτήσουν τον Άγιο Βασίλη πώς νιώθει που κουβαλάει έναν τόσο βαρύ σάκο, ή τί κάνει η γυναίκα του και θα μπουν στη διαδικασία να αξιοποιήσουν τη φαντασία τους αλλά ταυτόχρονα θα αποκτήσουν επικοινωνιακές δεξιότητες και συναισθηματική νοημοσύνη).
Πέραν όμως από τις ευχές και τα -επικερδή- κάλαντα, πολλά ακόμα έχουν αλλάξει στον τρόπο που προσεγγίζουμε τις γιορτές.
Ας πούμε, μια «καλημέρα» και ένα «ευχαριστώ» που θα πούμε στον εργαζόμενο κατά τις γιορτινές μέρες. Η ευγνωμοσύνη που θα δείξουν τα παιδιά στον Άγιο που τους φέρνει όλα αυτά τα πακέτα κάτω από το δέντρο (με ένα ευγενικό σχόλιο στο γράμμα ας πούμε, ή με ένα κέρασμα).
Η συσκευασία που δεν θα αγοράσουμε, ή δεν θα πετάξουμε (και ειδικά κάτω).
Ο τρόπος που σκεπτόμαστε σε κάθε κοινωνική περίσταση (ως καταναλωτές, ως πελάτες, ως γονείς), μη ξεχνώντας τελικά πως τα μηνύματα των συμπεριφορών μας λειτουργούν ως πρότυπα και για τις επόμενες γενιές -γενιές που δεν είδαν πώς είναι να λες τα κάλαντα και να μην πληρώνεσαι για αυτό, ή να εύχεσαι να σού φέρει κάποιος (Άγιος ή μη), ένα και μοναδικό παιχνίδι.
Την επόμενη φορά λοιπόν που το κλίμα των Χριστουγέννων θα έρθει σε ένα πολυκατάστημα με άπλετες σακούλες, διάχυτη αγένεια και κόσμο ανυπόμονο, θα είναι καιρός να προβληματιστούμε και να προσθέσουμε μία ακόμη σημείωση στο υπαρκτό -ή και στο νοερό- μπλοκάκι μας.